Τα πρωτοποριακά τεχνολογικά μέσα του ΕΑΠ (και άλλες παπάτζες)

Με αφορμή την 86η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης όπου το ΕΑΠ είχε για άλλη μια χρονιά περίπτερο, ξεκίνησε πάλι ένα προμοτάρισμα δίχως αύριο για την τεχνολογική υπεροχή του, τα «σύγχρονα και πρωτοποριακά τεχνολογικά μέσα» που χρησιμοποιεί. Πόση καινοτομία να αντέξουν πια οι φοιτητές του αλλά και ο κόσμος γενικότερα;!

Στην πραγματικότητα, η αλήθεια δεν φαίνεται να βρίσκεται καν «κάπου στη μέση», αφού πέρα από ορισμένες επιμέρους εφαρμογές που φαίνεται να απευθύνονται σε πολύ συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων (π.χ. το XRLabs που απευθύνεται κυρίως στη θεματική ενότητα της βιολογίας του προπτυχιακού προγράμματος «Εισαγωγή στις Φυσικές Επιστήμες»), κατά τ’ άλλα η υποδομή του ΕΑΠ που αφορά την εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση της συντριπτικής πλειοψηφίας των φοιτητών είναι παρωχημένη, πρόχειρα στημένη, ανασφαλής και σε αρκετές περιπτώσεις δυσλειτουργική. Αυτή η εικόνα παρακμής θα μπορούσε εύκολα να μετριαστεί αν υπήρχε διάθεση από πλευράς του τμήματος πληροφορικής/helpdesk του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου ή από οποιονδήποτε αρμόδιο (εφόσον υπάρχει κάποιος ανάδοχος που να είναι υπεύθυνος για τμήμα ή και για το σύνολο της υποδομής του ΕΑΠ) να διευθετήσουν αυτά τα -κυρίως τεχνικά- ατοπήματα. Απεναντίας – κι αυτό ίσως είναι ακόμα χειρότερο από την καθαυτή άσχημη κατάσταση της διαδικτυακής υποδομής του ΕΑΠ – είναι χαρακτηριστική η παγερή αδιαφορία των ιθυνόντων του ΕΑΠ, όπως διαπιστώνεται τόσο από τη διαχρονικότητα των ελλείψεων όσο και από την παντελή έλλειψη ανταπόκρισης σε σχετικές νύξεις που έχουν γίνει κατά καιρούς μέσω email για τα κακώς κείμενα που θα καταδειχθούν και λεπτομερώς στη συνέχεια.

Πάμε λοιπόν να δούμε τα κυριότερα συστήματα της τεχνολογικής υποδομής του ΕΑΠ, συστήματα που όχι μόνο απέχουν μακράν από το να χαρακτηριστούν «καινοτόμα» ή «πρωτοποριακά», αλλά μοιάζει να έχουν φτιαχτεί τόσο πρόχειρα που προκαλεί εντύπωση το πώς ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα που βασίζεται στην εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση είναι τόσο αδιάφορο στο να επιμελείται στοιχειωδώς τα μέσα που του επιτρέπουν να εκπληρώνει το σκοπό του. Τα συστήματα που πλαισιώνουν το μεγαλύτερο μέρος της φοίτησης σε ένα προπτυχιακό πρόγραμμα είναι τα εξής: ο ιστότοπος του ΕΑΠ, η πλατφόρμα εκπαίδευσης του ΕΑΠ, η πλατφόρμα εξετάσεων του ΕΑΠ (δεδομένου ότι από την έναρξη της πανδημίας έως σήμερα οι εξετάσεις διενεργούνται επίσης διαδικτυακά) και τα συστήματα εσωτερικής αξιολόγησης των Προγραμμάτων Σπουδών του ΕΑΠ και διεξαγωγής ερευνών.

Ιστότοπος του ΕΑΠ (www.eap.gr)

Ο νέος ιστότοπος του ΕΑΠ σε λίγο καιρό κλείνει τα δύο χρόνια λειτουργίας του. Ωστόσο, ο τρόπος, οι συνθήκες και οι όροι με τους οποίους ο νέος ιστότοπος αντικατέστησε τον προηγούμενο, εγείρουν αρκετούς προβληματισμούς. Αυτούς τους προβληματισμούς φαίνεται να εκφράζει με τον πλέον άμεσο και εμπεριστατωμένο τρόπο μια ανοικτή επιστολή που εστάλη στη διοίκηση και σε επιμέρους υπηρεσίες του ΕΑΠ στις 12 Νοεμβρίου 2020. Ακολουθεί ολόκληρη η εν λόγω επιστολή, προκειμένου να σχολιαστεί στη συνέχεια:

Δεν γνωρίζω αν έλαβε κάποια απάντηση αυτή η ανοικτή επιστολή και από ποιόν, ενώ η αλήθεια είναι πως μερικά από τα στοιχεία που παραθέτει είναι πιο τεχνικής φύσεως και ως εκ τούτου απευθύνονται σε πιο εξειδικευμένους επαγγελματίες του κλάδου της πληροφορικής. Ευτυχώς, όμως, ο γραφών ανήκει σε αυτόν τον κλάδο και μπορεί αφενός να αξιολογήσει την εγκυρότητα αυτών των πληροφοριών και αφετέρου να ελέγξει πόσα και ποια από τα αναφερόμενα στοιχεία άλλαξαν δύο χρόνια μετά. Η εικόνα είναι εντελώς απογοητευτική πλην ενδεικτική της αδιαφορίας που προαναφέρθηκε:

• Η έκδοση του Wordpress, μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, είναι ακριβώς η ίδια με αυτή που αναγράφεται στην επιστολή, που σημαίνει ότι δεν έχει γίνει καμία απολύτως αναβάθμιση στον ιστότοπο από τότε που παραδόθηκε στο ΕΑΠ. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να καταλάβει πόσο προβληματικό για την ασφάλεια και τη λειτουργικότητα μιας πλατφόρμας είναι το μην επικαιροποιείται με τις νεότερες αναβαθμίσεις.

• Συνεχίζει να μην προστατεύεται με κάποιον τρόπο η είσοδος στον πίνακα διαχείρισης της ιστοσελίδας.

• Η ταχύτητα της σελίδας, με βάση το εργαλείο pagespeed insights της Google (που αναφέρεται και στην επιστολή) είναι πράγματι οικτρή

• Φαίνεται πως κάποιοι λίγοι σύνδεσμοι από τον παλαιό ιστότοπο ανακατευθύνουν πλέον στις αντίστοιχες σελίδες στον νέο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έχει γίνει συνολική δουλειά. Πράγματι, λοιπόν, κι εδώ φαίνεται ότι έχει γίνει προχειροδουλειά

• Σχετικά με τη συμμόρφωση με τις κατευθυντήριες γραμμές WCAG για τη διευκόλυνση της προσβασιμότητας από ΑμΕΑ, φαίνεται πως έχουν μπει σχετικά εργαλεία προσβασιμότητας (βλ. το εικονίδιο πάνω αριστερά στο site του ΕΑΠ). Ωστόσο, με έναν πιο προσεκτικό έλεγχο, χρησιμοποιώντας δηλαδή ένα σχετικό εργαλείο (wave, web accessibility evaluation tool) που σαρώνει έναν ιστότοπο για να βρει στοιχεία που δεν συμμορφώνονται με τις κατευθυντήριες γραμμές του WCAG, διαπιστώνει κανείς δεκάδες σφάλματα, τόσο στην αρχική όσο και σε επιμέρους σελίδες του ιστοτόπου. Άρα κι εκεί φαίνεται να έχει γίνει προχειροδουλειά, η οποία βέβαια απορρέει σε μεγάλο βαθμό από μια ευρύτερη λανθασμένη αντίληψη που υπάρχει στο χώρο του web development, κατά την οποία αρκεί ένα εικονίδιο που δίνει αυτές τις προκάτ επιλογές στο χρήστη για να θεωρηθεί ότι ο ιστότοπος συμμορφώνεται με το WCAG. Οποιοσδήποτε σοβαρός επαγγελματίας βέβαια δεν θα αρκούταν σε κάτι τέτοιο.

Εν πάσει περιπτώσει, δεν θα υπεισέλθω στο οικονομικό σκέλος αυτού του εγχειρήματος, παρ’ όλο που με προβληματίζουν έντονα (αν όχι με εξοργίζουν) οι τρόποι και οι όροι με τους οποίους αξιοποιούνται από τη διοίκηση του ΕΑΠ τα δίδακτρα που καταβάλλουμε ως φοιτητές. Εκεί που θέλω να σταθώ όμως είναι η αίσθηση της «αρπαχτής» που μου δημιουργείται βλέποντας πως ένα «έργο» όπως ο ιστότοπος του ΕΑΠ παραδόθηκε όπως-όπως και έκτοτε δεν συντηρείται καν. Φυσικά, εδώ είμαστε να ακούσουμε και τυχόν αντίλογο από κάποιον αρμόδιο από το τμήμα πληροφορικής του ιδρύματος.

Πλατφόρμα εκπαίδευσης του ΕΑΠ (courses.eap.gr)

Πρόκειται φυσικά για τη ραχοκοκαλιά της λειτουργίας του ΕΑΠ, εφόσον εκεί συνδέονται οι φοιτητές για να παρακολουθήσουν την ύλη, να συμμετάσχουν στις συναντήσεις με τους καθηγητές (αν και οι συναντήσεις καθαυτές γίνονται μέσω τρίτου λογισμικού και συγκεκριμένα του Webex), να υποβάλλουν τις εργασίες τους, να δουν τις βαθμολογίες και την ανατροφοδότηση των καθηγητών τους, να ενημερωθούν για θέματα που αφορούν τις θεματικές ενότητες που παρακολουθούν κ.λπ.. Ουσιαστικά, δηλαδή, η εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση βασίζεται αμιγώς σε αυτή την πλατφόρμα. Και αυτή η πλατφόρμα δεν είναι άλλη από το περίφημο Moodle, το κατ’ εξοχήν λογισμικό στο οποίο καταφεύγει η συντριπτική πλειοψηφία των πανεπιστημίων αλλά και οποιοσδήποτε άλλος οργανισμός παγκοσμίως όταν θέλει να αξιοποιήσει τα οφέλη της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης/επιμόρφωσης. Επιπλέον, η πλατφόρμα αυτή είναι ελεύθερη και ανοικτού κώδικα (open source) και υποστηρίζεται από μια μεγάλη, διεθνή κοινότητα. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί πως μόλις πριν μερικές μέρες, την ώρα που η διοίκηση του ΕΑΠ φωτογραφιζόταν μαζί με πολιτικούς στη ΔΕΘ και τους εξηγούσε πόσο καλή δουλειά κάνει, το Πανεπιστήμιο Πειραιά αναγόρευε τον Martin Dougiamas, ιδρυτή και δημιουργό του Moodle, σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Ψηφιακών Συστημάτων.

Θα περίμενε κανείς, λοιπόν, σε αυτή την πλατφόρμα να δίνεται ειδικό βάρος και έμφαση στην περιοδική συντήρησή της προκειμένου να εξασφαλίζεται η ορθή και αδιάλειπτη λειτουργία της, η ασφάλειά της, αλλά και η αξιοποίηση των νέων δυνατοτήτων που δίνονται όσο περνά ο καιρός με τις νέες εκδόσεις του λογισμικού που δημοσιεύονται. Αν μη τι άλλο αυτό είναι άλλωστε το κυριότερο «προϊόν» του ΕΑΠ. Η πραγματικότητα δυστυχώς φαίνεται κι εδώ να διαψεύδει τις κορώνες της διοίκησης περί τεχνολογικής ανάπτυξης. Αφενός, έχοντας χρησιμοποιήσει κατά καιρούς το Moodle σε διάφορους άλλους φορείς, αλλά έχοντας και μια ελάχιστη εμπειρία από τη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού και την προσαρμογή του στους τρόπους με τους οποίους αυτό το υλικό αναδεικνύεται και αποκτά μια διαδραστικότητα μέσα από τις δυνατότητες που δίνει το Moodle, η μέχρι τώρα εμπειρία μου ως φοιτητής στο ΕΑΠ (τριτοετής πλέον) μου έχει δείξει πως η εν λόγω πλατφόρμα αξιοποιείται από το πανεπιστημιακό ίδρυμα σε έναν πολύ στοιχειώδη βαθμό σε ό,τι αφορά την εκπαιδευτική διαδικασία. Με άλλα λόγια, ενώ υπάρχει ένα πολύ μεγάλο πλήθος δυνατοτήτων που δίνεται από την πλατφόρμα, εντούτοις αυτές παραμένουν αναξιοποίητες, με το εκπαιδευτικό υλικό να περιορίζεται σε pdf αρχεία και τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες να είναι επίσης στη συντριπτική πλειοψηφία τους pdf αρχεία με εκφωνήσεις εργασιών και σε ελάχιστες περιπτώσεις κάποιο κουίζ με ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών, ως το μοναδικό στοιχείο διάδρασης.

Αφετέρου, στο πιο τεχνικό σκέλος, συναντά κανείς την ίδια εικόνα εγκατάλειψης. Συγκεκριμένα, η έκδοση του Moodle που «τρέχει» στο courses.eap.gr είναι η 3.5.5. Η εν λόγω έκδοση δημοσιεύτηκε στις 11 Μαρτίου 2019. Ολόκληρη η 3.5.Χ έκδοση του Moodle έχει σταματήσει να δέχεται ενημερώσεις ασφαλείας από τις 10 Μαΐου 2021, ενώ η νεότερη έκδοση είναι η 3.11.Χ. (ή η έκδοση 4.Χ από τον Απρίλιο του 2022). Ενδεικτικά, αν κάτσει κάποιος να μετρήσει όλες τις αναβαθμίσεις που έχουν γίνει από την έκδοση 3.5.5 μέχρι σήμερα, είναι πάνω από 80. Κι ενώ θα ήταν ίσως υπεραπλούστευση να ισχυριστεί κανείς ότι η πλατφόρμα εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης του ΕΑΠ είναι «80 εκδόσεις πίσω», ωστόσο διαφαίνεται κι εδώ μια εικόνα εγκατάλειψης και αδιαφορίας. Ενδεχομένως μιας λογικής που υφέρπει γενικότερα στον κλάδο και συνοψίζεται στο «αν δουλεύει, μην το πειράζεις». Τα ερωτήματα που μπορούν να τεθούν εδώ είναι πολλά, από το πιο προφανές «για πόσο θα δουλεύει;» μέχρι το πιο δεικτικό «που είναι η καινοτομία εδώ, η ανάπτυξη ή τα υπερσύγχρονα τεχνολογικά μέσα, όταν απ’ ό,τι φαίνεται δεν υπάρχει καν εκσυγχρονισμός;»…

Πλατφόρμα εξετάσεων του ΕΑΠ (exams.eap.gr)

Η πλατφόρμα στην οποία διενεργούνται οι εξ’ αποστάσεως εξετάσεις, που καθιερώθηκαν έπειτα από την έξαρση της πανδημίας του κορωνοϊού, βασίζεται επίσης στο Moodle. Δεν χρειάζεται να ειπωθεί κάτι περαιτέρω για το Moodle εδώ, πέρα από το ότι η συγκεκριμένη έκδοση στην οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή η πλατφόρμα του exams είναι η 3.5.12 που δημοσιεύτηκε στις 11 Μαΐου 2020 (βλ. παραπάνω για το πότε σταμάτησε να δέχεται ενημερώσεις). Πάντως, μιλώντας για την πλατφόρμα των εξετάσεων, αυτό που ίσως αξίζει να αναφερθεί εδώ, όπως έχει κατά καιρούς τεθεί και από το Σύλλογο Φοιτητών ΔΗΔ-ΕΑΠ ως θέμα, είναι τα διάφορα τεχνικά προβλήματα που ανακύπτουν κατά τη διεξαγωγή των εξετάσεων. Μικρές αστάθειες στη λειτουργία της πλατφόρμας, μικρές έως μεγάλες καθυστερήσεις στο να εμφανιστούν τα θέματα των εξετάσεων σε ορισμένους φοιτητές, τεχνικά προβλήματα στην υποβολή ή αποθήκευση των απαντήσεων, είναι μερικά «μεμονωμένα» πλην τεράστιας σημασίας προβλήματα που προκύπτουν σε κάθε περίοδο εξετάσεων σε μερικούς φοιτητές – και για τα οποία δεν ευθύνεται η πλατφόρμα καθαυτή. Και η σημασία τους δεν έγκειται μόνο στο πρόσθετο άγχος που δημιουργούν στους φοιτητές εκείνη τη στιγμή που ανακύπτουν, αλλά και στην παραβίαση βασικών αρχών των εξετάσεων, όπως η επί ίσοις όροις συμμετοχή σε αυτές (η οποία προφανώς καταστρατηγείται όταν κάποιοι φοιτητές παίρνουν αργότερα τα θέματα και ως εκ τούτου έχουν λιγότερο χρόνο να απαντήσουν σε αυτά).

Η αλήθεια είναι ότι δεν γνωρίζω ακριβώς την υποδομή που διατίθεται σε όρους υλικοτεχνικού εξοπλισμού στην πλατφόρμα του exams, ούτε το ακριβές φορτίο που καλείται να «σηκώσει» ο/οι διακομιστής/στές κατά τη διάρκεια των εξετάσεων. Έχοντας, όμως, κάποια εμπειρία πάνω στο στήσιμο και στη διαχείριση τέτοιων συστημάτων, γνωρίζω ότι υπάρχουν κάποιοι στάνταρ τρόποι να αποφευχθούν τέτοια φαινόμενα, από διατάξεις υψηλής διαθεσιμότητας (High Availability) των διακομιστών μέχρι ειδική διαχείριση της προσωρινής μνήμης cache ώστε να μην καθυστερεί η ενημέρωση μιας σελίδας στον επισκέπτη (που περιμένει αγωνιωδώς π.χ. στις 11:00 ακριβώς να δει τα θέματα των εξετάσεων να ανεβαίνουν). Σε κάθε περίπτωση, τέτοιου είδους κολλήματα μπορεί να τύχουν παντού. Αυτό που μπορεί να κάνει ένας τεχνικός είναι να εφαρμόζει όλες τις ορθές πρακτικές, να βεβαιώνεται ότι χρησιμοποιεί όλα εκείνα τα μέσα που του δίνονται για να πετύχει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, να διεξάγει εξαντλητικούς ελέγχους για να το διασφαλίσει και φυσικά να είναι εκεί αν τυχόν πάει κάτι στραβά. Ποιος, όμως, μπορεί να πει κάτι τέτοιο για την πλατφόρμα των exams, όταν αυτά τα προβλήματα προκύπτουν σε κάθε εξεταστική, ή όταν ψάχνεις το helpdesk και δεν το βρίσκεις, ή όταν εν τέλει η έκδοση του λογισμικού που χρησιμοποιείται είναι επισήμως παρωχημένη;

Σύστημα εσωτερικής αξιολόγησης (axiologisi.eap.gr) και διεξαγωγής ερευνών (mea.eap.gr)

Το σύστημα εσωτερικής αξιολόγησης των Προγραμμάτων Σπουδών του ΕΑΠ είναι ο ιστότοπος όπου οι φοιτητές καλούνται με το πέρας κάθε εξαμήνου να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο αξιολογώντας τις θεματικές ενότητες που παρακολούθησαν, τη διδακτέα ύλη, τις εργασίες, τους διδάσκοντες, τις υπηρεσίες του ΕΑΠ κ.λπ. Αντίστοιχα, στο σύστημα διεξαγωγής ερευνών καλούνται να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με τη συμμετοχή τους στις εξ’ αποστάσεως εξετάσεις. Υπεύθυνη και για τα δύο αυτά ερωτηματολόγια είναι η Μονάδα Εσωτερικής Αξιολόγησης (MEA) του ΕΑΠ. Κανείς δεν φαίνεται να γνωρίζει πώς αξιοποιούνται ή αν έστω λαμβάνονται υπόψιν οι απαντήσεις που δίνονται σε αυτά τα ερωτηματολόγια, ενώ η ΜΕΑ δεν δημοσιεύει ποτέ στατιστικά στοιχεία βάσει των απαντήσεων, με ό,τι συνεπάγεται αυτό σε όρους διαφάνειας, λογοδοσίας κ.λπ. στη λειτουργία του ΕΑΠ. Αυτό βέβαια είναι ένα άλλο μείζον θέμα το οποίο δεν αφορά την παρούσα δημοσίευση, αλλά αναλύεται πολύ ωραία εδώ για όποιον/α ενδιαφέρεται.

Το θέμα που έχουν αυτά τα δύο συστήματα είναι μια κρίσιμη λεπτομέρεια που αν κάποιος δεν είναι εξοικειωμένος με το διαδίκτυο εύκολα θα παραβλέψει. Στα συστήματα αυτά, λοιπόν, υπάρχει πρόβλημα ασφάλειας λόγω της έλλειψης SSL. Το πρωτόκολλο SSL, με δύο λόγια, εξασφαλίζει ότι τα δεδομένα που θα ανταλλαχθούν μεταξύ δύο συστημάτων (client, server) είναι αδύνατον να διαβαστούν από κάποιον τρίτο μη εξουσιοδοτημένο χρήστη, το οποίο καταφέρνει με μεθόδους κρυπτογράφησης των δεδομένων που ανταλλάσσονται δημιουργώντας μια ασφαλή σύνδεση μεταξύ των δύο συστημάτων. Συνεπώς, σε έναν ιστότοπο που δεν χρησιμοποιεί SSL (δηλαδή όπου δεν υπάρχει μπροστά από τη διεύθυνση το ”https” αλλά σκέτο το “http”) υπάρχει κίνδυνος υποκλοπής των δεδομένων που ανταλλάσσονται. Και στην προκειμένη περίπτωση, για να συνδεθεί σε αμφότερα τα συστήματα ένας φοιτητής πρέπει να συμπληρώσει το όνομα χρήστη και τον κωδικό του.

Πιο συγκεκριμένα, στο μεν σύστημα εσωτερικής αξιολόγησης, ενώ υπάρχει γενικά εγκατεστημένο κάποιο SSL πιστοποιητικό, οι επισκέπτες παραπέμπονται «by default» στη σελίδα που δεν διαθέτει SSL. Μόνο αν πάει κάποιος χρήστης στη γραμμή διευθύνσεων και πληκτρολογήσει «https://» στην αρχή του url θα μπει στη σελίδα που διαθέτει SSL. Να σημειωθεί επίσης ότι στο copyright του συγκεκριμένου συστήματος αναφέρεται το σωτήριο έτος 2013. Προφανώς τότε στήθηκε κι από τότε έχει μείνει έτσι. Το δε σύστημα αξιολόγησης εξετάσεων δεν διαθέτει καν SSL, οπότε δεν υπάρχει καμία ελπίδα να συνδεθείς με ασφάλεια, ακόμα κι αν πληκτρολογήσεις «https://» στην αρχή του url. Φυσικά, όπως είναι φυσιολογικό, ο μέσος φοιτητής του ΕΑΠ που δεν διαθέτει αυτή την εξοικείωση με την τεχνολογία, όχι μόνο δεν θα πρόσεχε ποτέ αυτή τη διαφορά, αλλά ακόμα και αν την πρόσεχε δεν θα έμπαινε σε αυτή τη διαδικασία. Και δεν είναι δουλειά του άλλωστε, εφόσον α) το να έχεις SSL και β) το να ρυθμίσεις ένα σύστημα ώστε να ανακατευθύνει αυτόματα τον επισκέπτη από τη μη-ασφαλή σελίδα (http) στην ασφαλή σελίδα (https) είναι μια πραγματικά στοιχειώδης πρακτική, που την κάνει πλέον μηχανικά κάποιος τεχνικός όταν στήνει έναν οποιονδήποτε ιστότοπο. Σε αυτά τα συστήματα όμως, για κάποιον λόγο δεν έγινε ποτέ. Παράλειψη; Το γεγονός είναι ότι τους έχει τεθεί γραπτά σαν ζήτημα και μέχρι σήμερα δεν έχουν μπει στη διαδικασία να το φτιάξουν. Άρα δεν τίθεται θέμα αβλεψίας, ούτε καν θέμα ικανότητας – γιατί δεν μπορώ να πιστέψω πως υπάρχει κάποιος πληροφορικάριος, είτε του ΕΑΠ είτε κάποιου υπεργολάβου, που δεν έχει την τεχνογνωσία να κάνει κάτι τόσο απλό (ιδίως όταν είναι από εκείνα τα πράγματα που σου παίρνουν 1’ να τα googlάρεις κι άλλο 1’ για να τα υλοποιήσεις). Είναι θέμα αδιαφορίας. Μια αδιαφορία που φαίνεται γενικότερα να διαπνέει τις ηλεκτρονικές υποδομές του ΕΑΠ, όπως γίνεται αντιληπτό από όλα τα παραπάνω.

Και κάτι τελευταίο για τη ΜΕΑ: Εδώ και περίπου 1,5 χρόνο έχει προστεθεί μια τελευταία ερώτηση στη φόρμα αξιολόγησης, ένα μη-υποχρεωτικό checkbox που ζητά τη συναίνεση του φοιτητή για τη συμμετοχή του «σε ερευνητική μελέτη της ΜΕΑΕ». Του ζητά μάλιστα να συναινέσει «ρητά, ελεύθερα, συγκεκριμένα και έχοντας πλήρη επίγνωση, στην επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από την Μονάδα Εσωτερικής Αξιολόγησης και Επιμόρφωσης (ΜΕΑΕ) του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ)» έχοντας προηγουμένως «λάβει γνώση της Πολιτικής απορρήτου της ΜΕΑΕ». Φυσικά και έχουμε καλύτερα πράγματα να κάνουμε στη ζωή μας από το να ξοδέψουμε παραπάνω από 1’’ σε αυτή την ερώτηση, όπως και ο χρόνος μας είναι αρκετά πολύτιμος για να διαβάσουμε την «Πολιτική απορρήτου της ΜΕΑΕ», ενώ σαφέστατα θα μας έπαιρνε ο ύπνος από τη βαρεμάρα πριν καν σκεφτούμε να τους στείλουμε ένα email ρωτώντας 1) Τί διαφορά έχει σε σχέση με την 'επεξεργασία' που υφίσταντο οι απαντήσεις μας σε προηγούμενες αξιολογήσεις; Είναι μια πρόσθεση επεξεργασία για τις ανάγκες κάποιας διαφορετικής "έρευνας"; 2) Ποιά συγκεκριμένα προσωπικά δεδομένα θα χρησιμοποιηθούν και για ποιούς λόγους (η Πολιτική απορρήτου της ΜΕΑΕ είναι αρκετά αόριστη); Θα είναι δυνατή η ταυτοποίηση φοιτητών βάσει των προσωπικών δεδομένων που θα αξιοποιήσουν; δηλ. θα χρησιμοποιούν και τα ονοματεπώνυμα ή/και τους ΑΜ των φοιτητών που θα συναινούν; 3) Τί γίνεται τέλος πάντων αν συναινέσει κάποιος με αυτή την επεξεργασία και τί αν δεν συναινέσει; Πώς επεξεργάζονται μια αξιολόγηση χωρίς αυτή τη συναίνεση και πώς μια με αυτή τη συναίνεση;

Αν είσαι φοιτητής/φοιτήτρια του ΕΑΠ και δεν σε πήρε ο ύπνος με την τελευταία παράγραφο, δοκίμασε το εξής: κάνε copy-paste τις παραπάνω ερωτήσεις και στείλε τις με ένα email στο Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. να δούμε τί θα σου απαντήσουν. Εγώ ακόμα περιμένω απάντηση εδώ και 1,5 χρόνο (από τις 6/4/2021 που τους έστειλα σχετικό email). Δεν μπορεί, κάποια στιγμή θα μας απαντήσουν. Τί; Όχι;

Σοβαρά, πάντως, το ζήτημα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων μας είναι αρκετά σημαντικό και σε κάθε περίπτωση οφείλει να αντιμετωπίζεται με τη δέουσα προσοχή και σεβασμό. Εσύ θα εμπιστευόσουν κάποιον ο οποίος όχι μόνο αγνοεί ερωτήσεις σχετικά με το πώς χρησιμοποιεί τα προσωπικά σου δεδομένα (και ποια) αλλά και δεν προβαίνει καν σε στοιχειώδεις τεχνικές ενέργειες για να διασφαλίσει (σε επίπεδο συστήματος) την ακεραιότητά τους; Για να το θέσω διαφορετικά, όταν συναντούμε γενικότερα στο διαδίκτυο κάποιον ιστότοπο που δεν έχει ούτε SSL ούτε σαφή πολιτική προστασίας δεδομένων (που πολλές φορές μοιάζει να έχει γίνει copy-paste από αλλού), τις περισσότερες φορές πρόκειται περί απάτης.

Εν κατακλείδι, όσο κι αν η διοίκηση του ΕΑΠ επαίρεται για τις καινοτομίες και τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα που φέρνει στην εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση, η πραγματικότητα για κάποιον που μπορεί να διακρίνει τη μπλόφα τους είναι αρκετά πιο ζοφερή. Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα, όπως αναφέρθηκε στην αρχή και αναλύθηκε στη συνέχεια, δεν είναι τόσο οι τεχνικές αδυναμίες στην υποδομή του ΕΑΠ – ιδίως μιας και οι περισσότερες από αυτές θα μπορούσαν να διευθετηθούν τεχνικά χωρίς ιδιαίτερο κόπο. Το χειρότερο είναι η εκκωφαντική αδιαφορία που χαρακτηρίζει διαχρονικά τη στάση του ΕΑΠ. Μια αδιαφορία που δυστυχώς φαίνεται να επεκτείνεται και σε άλλα ζητήματα, διοικητικής φύσεως, που κατά καιρούς ανακύπτουν και θίγουν τους φοιτητές (μια ματιά στις ανακοινώσεις του Συλλόγου Φοιτητών ΔΗΔ-ΕΑΠ δίνει μια ενδεικτική εικόνα των προβλημάτων που καλούνται να αντιμετωπίσουν). Γενικότερα, είναι αρκετά λυπηρό πλην ενοχλητικό να παρατηρεί κανείς, ως φοιτητής, τη βαθμιαία μετατροπή του ΕΑΠ από πανεπιστήμιο σε εισπρακτική εταιρεία, που το μόνο που τη νοιάζει είναι να εισπράττει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα τα δίδακτρα των φοιτητών. Είναι επίσης εξοργιστικό το να μην υπάρχει καμία διαφάνεια ή λογοδοσία στους τρόπους και στα κριτήρια με τα οποία γίνεται έπειτα η οικονομική διαχείριση αυτού του ιδρύματος, ιδιαίτερα όταν γίνεται εις βάρος των φοιτητών και καταπατά δικαιώματά τους. Αλλά όταν παράλληλα βλέπεις τη διοίκηση να βγαίνει και να διατυμπανίζει κιόλας πόσο «μπροστά» είναι το ΕΑΠ τεχνολογικά, μοιραία θα αναρωτηθείς πόση αλαζονεία και θράσος μπορούν να θρέφουν τα δίδακτρα που καταβάλλεις. Δίδακτρα που, σημειωτέον, μένουν προκλητικά στα ίδια επίπεδα που ήταν προ κρίσεων (υγειονομικών, πληθωριστικών κ.λπ.), την ίδια στιγμή που το ΕΑΠ εξοικονομεί πόρους ακόμα και εις βάρος των φοιτητών, καταστρατηγώντας δικαιώματα και αρχές όπως αυτή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης (βλ. αλλαγές στον κανονισμό υποτροφιών, κατάργηση χειμερινής επαναληπτικής εξεταστικής κ.ά.).

Φυσικά, το θέμα παραμένει ανοικτό και οποιοσδήποτε τυχόν αντίλογος από τη διοίκηση ή και το προσωπικό του ΕΑΠ για οτιδήποτε από τα παραπάνω θα δημοσιευτεί επίσης εδώ. Το ίδιο άλλωστε ισχύει και για τις φοιτήτριες και τους φοιτητές του προγράμματος της ΔΗΔ, όπου μπορούν να συνεισφέρουν στη συζήτηση κάνοντας σχόλιο κάτω από αυτή τη δημοσίευση τη δική τους εμπειρία από τις τεχνολογικές υποδομές του ΕΑΠ.

Αρθρογράφος: Γιάννης ΦύτροςΙστότοπος: https://www.rinenweb.eu/

Ο Γιάννης Φύτρος είναι απόφοιτος του τμήματος ΔΗΔ από το καλοκαίρι του 2024, επί του παρόντος φοιτητής του ΠΜΣ "Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση" του Πανεπιστημίου Αιγαίου, πληροφορικάριος, επίτιμο μέλος του Συλλόγου Φοιτητών ΔΗΔ-ΕΑΠ και δημιουργός του ιστοτόπου του.